Logopedie bij kinderen en volwassenen
Oro-myofunctionele therapie
De vorm van de mond en de stand van de tanden en kiezen worden voor een groot deel bepaald door de functie van de spieren in en om de mond. Afwijkende mondgewoonten kunnen het evenwicht tussen die spieren onderling verstoren. Denk hierbij bijvoorbeeld aan foutieve slikgewoonten, mondademen, duimen, vingerzuigen, lispelen of slissen. Als bepaalde spieren of spiergroepen in en om de mond niet goed functioneren, heeft dit vrijwel altijd een direct gevolg voor de vorm en de ontwikkeling van het gebit en/of de kaken. Vaak is er dan ook sprake van een articulatiestoornis; addentaal (met de tong tegen de tanden) of interdentaal (met de tong tussen de tanden) spreken.
Oro-myofunctionele therapie (OMFT) is een oefentherapie die gericht is op het herstellen van een verstoord evenwicht in het functioneren van de spieren in en om de mond. De therapie pakt daarmee de oorzaak aan van één of meerdere problemen (mondademen, vingerzuigen, etc.) en niet alleen de gevolgen van het verkeerde evenwicht tussen de spieren.
Oro-myofunctionele therapie (OMFT) is een oefentherapie die gericht is op het herstellen van een verstoord evenwicht in het functioneren van de spieren in en om de mond. De therapie pakt daarmee de oorzaak aan van één of meerdere problemen (mondademen, vingerzuigen, etc.) en niet alleen de gevolgen van het verkeerde evenwicht tussen de spieren.
Wanneer OMFT?
Afwijkend mondgedrag kan dus veel tandheelkundige, orthodontische en logopedische afwijkingen veroorzaken. Het vroegtijdig herkennen en afleren van dit afwijkend mondgedrag kan veel problemen voorkomen.
Afwijkende slikpatronen
Een afwijkende functie van de tong heeft grote gevolgen voor het vermalen van het voedsel, het vormen van een goede voedselbrok en het slikken. Afwijkend slikgedrag gaat meestal gepaard met tongpersen (voorwaartse of zijwaartse beweging van de tong tegen of tussen de tanden en kiezen in plaats van tegen het gehemelte). Dat heeft vrijwel altijd gevolgen door de stand van de tanden of kiezen en de vorm van de kaak. Op de plaats waar de tong naar buiten komt, ontstaat een open beet: de tanden raken elkaar niet. Bij lispelen wordt de tong geheel of gedeeltelijk tussen de voortanden geperst: hier vallen de voortanden vaak niet over elkaar heen. Bij slissen ontstaan de klanken aan de zijkant van de mond (bij de kleine kiezen): hier zien we vaak een zijdelingse open beet.
Dergelijke open beten kunnen met orthodontische behandeling gesloten worden en de tanden komen weer mooi in de rij te staan. Maar vaak (in 26-38% van de gevallen) zien we na verloop van tijd weer een open beet ontstaan, omdat de oorzaak van de open beet niet verdwenen is.
Afwijkend mondgedrag kan dus veel tandheelkundige, orthodontische en logopedische afwijkingen veroorzaken. Het vroegtijdig herkennen en afleren van dit afwijkend mondgedrag kan veel problemen voorkomen.
Afwijkende slikpatronen
Een afwijkende functie van de tong heeft grote gevolgen voor het vermalen van het voedsel, het vormen van een goede voedselbrok en het slikken. Afwijkend slikgedrag gaat meestal gepaard met tongpersen (voorwaartse of zijwaartse beweging van de tong tegen of tussen de tanden en kiezen in plaats van tegen het gehemelte). Dat heeft vrijwel altijd gevolgen door de stand van de tanden of kiezen en de vorm van de kaak. Op de plaats waar de tong naar buiten komt, ontstaat een open beet: de tanden raken elkaar niet. Bij lispelen wordt de tong geheel of gedeeltelijk tussen de voortanden geperst: hier vallen de voortanden vaak niet over elkaar heen. Bij slissen ontstaan de klanken aan de zijkant van de mond (bij de kleine kiezen): hier zien we vaak een zijdelingse open beet.
Dergelijke open beten kunnen met orthodontische behandeling gesloten worden en de tanden komen weer mooi in de rij te staan. Maar vaak (in 26-38% van de gevallen) zien we na verloop van tijd weer een open beet ontstaan, omdat de oorzaak van de open beet niet verdwenen is.
Mondademen
De functie van de neus bestaat onder andere uit het bevochtigen, verwarmen en reinigen van de ingeademde lucht. Bij mondademen vervalt deze gunstige eigenschap. Terugkerende infecties in de keel, infecties van de amandelen of (frequent) terugkerende middenoorontstekingen kunnen hiervan de gevolgen zijn.
Vaak zien we bij mondademen dat door het wegvallen van de druk van de lippen op de tanden, de voortanden naar voren gaan staan. Tevens komt een smal verhemelte voor doordat de natuurlijke druk van de tong op het gehemelte niet plaatsvindt. Ook komt in meer of mindere mate kwijlen voor.
Zuigen of bijten
Het is algemeen bekend dat te vaak of te intensief duim- of vingerzuigen (ook bij volwassenen!) leidt tot een afwijkende stand van tanden en/of kaken. Dat geldt ook voor tong- en lipzuigen, een te lang of te intensief gesabbel op een speel of te langdurig drinken uit een fles, tuitbeker of antilekbeker. Bijtgewoonten (bijvoorbeeld vinger-, nagel- of lipbijten, of klemmen, knarsen e.d.) kunnen schadelijke invloed hebben op het kaakgewricht, waardoor spieren overbelast worden. Andere spiergroepen in de mond zullen daar ook nadelige gevolgen van kunnen ondervinden.
Behandeling
De oro-myofunctionele therapie heeft als doel het aanleren van een alveolaire slik (de gewenste slik, waarbij de tongpunt op de alveolaire richel van het verharde verhemelte geplaatst wordt), het corrigeren van de tongpositie in rust en het verbeteren van de alveolaire articulatie (uitspraak van de t, d, l, n, r, s en zwordt verbeterd). De logopedist zal bij de start van de behandeling met behulp van meetinstrumenten een aantal waarden van spiersterkte en spierkracht meten om de behandeling in kaart te brengen. Vervolgens kan in zo'n 10 tot 15 consulten van een half uur, door middel van spieroefeningen en/of het gebruik van een zachte mondtrainer, bereikt worden dat een cliënt zich in plaats van een mondademhaling een neusademhaling eigen maakt, dat verticale (boventanden komen een stuk voor de ondertanden) en saggitale (boventanden en ondertanden raken elkaar niet) overbeten worden verminderd. Vervolgens is het noodzakelijk het aangeleerde gedrag te automatiseren.
De functie van de neus bestaat onder andere uit het bevochtigen, verwarmen en reinigen van de ingeademde lucht. Bij mondademen vervalt deze gunstige eigenschap. Terugkerende infecties in de keel, infecties van de amandelen of (frequent) terugkerende middenoorontstekingen kunnen hiervan de gevolgen zijn.
Vaak zien we bij mondademen dat door het wegvallen van de druk van de lippen op de tanden, de voortanden naar voren gaan staan. Tevens komt een smal verhemelte voor doordat de natuurlijke druk van de tong op het gehemelte niet plaatsvindt. Ook komt in meer of mindere mate kwijlen voor.
Zuigen of bijten
Het is algemeen bekend dat te vaak of te intensief duim- of vingerzuigen (ook bij volwassenen!) leidt tot een afwijkende stand van tanden en/of kaken. Dat geldt ook voor tong- en lipzuigen, een te lang of te intensief gesabbel op een speel of te langdurig drinken uit een fles, tuitbeker of antilekbeker. Bijtgewoonten (bijvoorbeeld vinger-, nagel- of lipbijten, of klemmen, knarsen e.d.) kunnen schadelijke invloed hebben op het kaakgewricht, waardoor spieren overbelast worden. Andere spiergroepen in de mond zullen daar ook nadelige gevolgen van kunnen ondervinden.
Behandeling
De oro-myofunctionele therapie heeft als doel het aanleren van een alveolaire slik (de gewenste slik, waarbij de tongpunt op de alveolaire richel van het verharde verhemelte geplaatst wordt), het corrigeren van de tongpositie in rust en het verbeteren van de alveolaire articulatie (uitspraak van de t, d, l, n, r, s en zwordt verbeterd). De logopedist zal bij de start van de behandeling met behulp van meetinstrumenten een aantal waarden van spiersterkte en spierkracht meten om de behandeling in kaart te brengen. Vervolgens kan in zo'n 10 tot 15 consulten van een half uur, door middel van spieroefeningen en/of het gebruik van een zachte mondtrainer, bereikt worden dat een cliënt zich in plaats van een mondademhaling een neusademhaling eigen maakt, dat verticale (boventanden komen een stuk voor de ondertanden) en saggitale (boventanden en ondertanden raken elkaar niet) overbeten worden verminderd. Vervolgens is het noodzakelijk het aangeleerde gedrag te automatiseren.
Bij de OMFT-behandeling wordt gebruik gemaakt van een zachte mondtrainer die kinderen, afhankelijk van leeftijd, 's nachts moeten dragen en die hen bewust maakt van een goede lipsluiting, neusademhaling, tongpositie en juist slikgedrag. Voor elke leeftijdsfase is er een geschikte trainer verkrijgbaar. Ik kan deze trainers makkelijk voor u bestellen, de kosten zijn voor uw eigen rekening.
Cliënten die baat hebben bij een mondtrainer, constateren na 3 maanden therapie verbetering met betrekking tot de lipspanning, de tongpositie en de mondhouding. In sommige gevallen, bij vroegtijdig gebruik van de trainer, kan een verdere orthodontische behandeling overbodig zijn.
Cliënten die baat hebben bij een mondtrainer, constateren na 3 maanden therapie verbetering met betrekking tot de lipspanning, de tongpositie en de mondhouding. In sommige gevallen, bij vroegtijdig gebruik van de trainer, kan een verdere orthodontische behandeling overbodig zijn.
